Referentie

Een grote brand in mei 2019 legde de composteerlijn van Twence in de as. In het najaar van 2021 draait er een splinternieuwe Banzo-installatie voor het opwerken van GFT-afval. Projectleider Rolf Nijboer: “Een zo kort mogelijke doorlooptijd was een belangrijk uitgangspunt. En dat we weer helemaal bij de tijd zouden zijn.”

Van oudsher is Twence een stortlocatie voor afval. 14 Twentse gemeentes organiseerden gezamenlijk het afvaltransport. Sinds 2001 is Twence een zelfstandige organisatie met de 14 Twentse gemeentes en de Achterhoekse gemeente Berkelland als aandeelhouder. Twence wil een bijdrage leveren aan de circulaire economie en de energietransitie.  “We willen steeds meer grondstoffen en energie uit afval halen.” Minder dan 5% van het afval wordt nog gestort.

Compost, biogas, elektriciteit en meer

Twence produceert jaarlijks voor ongeveer 150.000 huishoudens elektriciteit via de verbrandingsinstallaties. In Enschede worden diverse stadswijken en bedrijven verwarmd met warm water dat opgewekt is uit huishoudelijk afval en niet-herbruikbaar afvalhout. En er worden steeds meer grondstoffen uit het afval gehaald. Er is een scheidingsfabriek waar hout, plastics en metalen uit bouw- en sloopafval worden gehaald. Uit bodemas, het restproduct van de verbrandingsinstallatie worden waardevolle metalen gescheiden. Het CO2 dat uit de rookgassen van de verbrandingsinstallaties wordt gehaald wordt toegepast in de glastuinbouw. GFT-afval wordt gecomposteerd en deels vergist. Het biogas geproduceerd met de vergisting wordt omgezet naar elektriciteit en warmte. Ook de stortlocaties produceren nog steeds stortgas dat net als het biogas uit vergisting wordt omgezet naar elektriciteit en warmte.

“De mogelijkheden zijn haast eindeloos. Dat maakt mijn werk ook mooi”, zegt Rolf Nijboer, 58 jaar en al 13 jaar werkzaam bij Twence. Hij heeft een chemisch-technologische achtergrond en begeleidt de grote en strategische nieuwbouw en optimalisatieprojecten. Van haalbaarheidsstudie tot realisatie. Op dit moment wordt bijvoorbeeld ook een mestverwaardingsfabriek gebouwd. “Uit varkensmest kunnen allerlei producten worden gemaakt. Kunstmest, groen (bio)gas, schoon water.”

Innovatie en ambacht

“Er zitten nog allerlei zaken in de ideeënfase”, zegt Nijboer, bezield als hij is. Gedreven door de missie van Twence om een maximum aan waardevolle materialen in de kringloop te behouden. “Daar zijn we eigenlijk al dertig jaar mee bezig.” Maar niet alles kan nu al, weet hij. “Sommige technieken zijn al heel volwassen, andere nog niet. We denken nu bijvoorbeeld aan het vloeibaar maken van vloeibaar gas, als brandstof voor de transportsector. Maar sommige technieken moeten echt nog verder doorontwikkeld worden.”

Composteren is een beproefde methode, al heeft de nieuwe Banzo-installatie meer capaciteit dan de oude. “Toen onze installatie afbrandde moest er snel een nieuwe komen. Maar naast snel leveren, was ook het toepassen van de nieuwste technieken een voorwaarde. Met name in de zeefstappen zijn technische ontwikkelingen gewest. 30 jaar geleden waren er nog geen schudzeven. Ook in het ontwerp van de installatie zijn ontwikkelingen geweest.”

“Je moet echt kijken naar het materiaal, je moet het vastpakken, en dan aan de knoppen gaan draaien.”

Banzo bouwde in slechts drie maanden een nieuwe installatie voor Twence. Beide partijen werken nu aan het optimaliseren van de lijn. “Het is een soort sport, het maximale uit een installatie halen. En voor een composteerinstallatie geldt dat het deels een ambachtelijk vak is, waarbij het ook neerkomt op de ervaring van de productiemedewerkers. Je moet echt kijken naar het materiaal, je moet het vastpakken, en dan aan de knoppen gaan draaien. Je kunt GFT namelijk maar tot op een bepaalde hoogte beschrijven, zeker omdat seizoenseffecten groot zijn. Het aantal takjes en blaadjes en appeltjes tellen, dat lukt niet. In de winter heb je ander GFT dan in het groeizame voorjaar.”

Wat betekent dat voor de afstelling van de installatie?

“Er wordt bijvoorbeeld gezeefd op 30mm. Als er te weinig uitgezeefd wordt naar je gevoel, moet de snelheid van de band omlaag. En dat geldt voor elke component in de installatie, en het aanpassen van snelheden heeft verderop in de installatie ook weer effect. Je vraagt jezelf constant af: hoe haal ik het beste uit de installatie, wat is het zeefrendement, is dat hoog genoeg of moet ik aan de knoppen draaien. Er komt nog een complicerende factor bij: de voorbewerkingslijn en nabewerkingslijn zijn door Banzo geplaatst, daartussen zitten de composteertunnels die de brand overleefd hebben. Maar ook die instellingen zijn van belang. De hele keten moet je beheersen.” Wij hebben bij Twence goede mensen rondlopen, geeft hij aan. “Zij vinden dat uitdagend en leuk.

Juist deze zoektocht is er één die Twence, ook na de overname,  samen met Banzo onderneemt. “Dat geeft een goed gevoel. Het is een proactieve club die wil presteren. Je hebt hetzelfde doel en dat gaat dus niet alleen over geld, maar ook over kwaliteit.”

Ook tijdens de bouw, die nogal complex was. Alle bedrijfsprocessen op het terrein liepen door terwijl er gebouwd werd. “Dat gaat dus over communicatie; geven en nemen. Het is eigenlijk heel makkelijk en veilig verlopen. Er zijn geen incidenten geweest, terwijl er veel mensen en partijen op locatie werken.”

Er wordt nu 100.000 ton GFT per jaar verwerkt. Tot 40.000 ton daarvan wordt compost en wordt toegepast in de agrarische sector als bodemverbeteraar. De rest is water dat tijdens compostering verdampt wordt, biobrandstof voor de biomassaenergiecentrale of biogas.

Kan dat rendement nog omhoog?

“Wij willen altijd meer en beter, maar er is ook een financiële factor. Je kunt er natuurlijk verschillende verwerkingsstappen bij plaatsen en misschien meer compost produceren, maar dat moet wel financieel iets opleveren. Ja, dat is de financiële drijfveer in onze markt. Compost levert niet heel veel op. Soms moet je zelfs betalen om er vanaf te komen. Als prijzen gaan schuiven kan dat veranderen.”

“Wij willen altijd meer en beter, maar er is ook een financiële factor.”

Milieuwinst

Twence heeft in overleg met de aandeelhouders ervoor gekozen om langjarig te blijven composteren en vergisten. “Dat is een strategische keuze waarmee we onze aandeelhouders blijven ontzorgen.” De 14 gemeentes mogen de milieuwinst behaald met composteren en vergisten toeschrijven aan hun eigen doelstellingen. En met een afvalloze maatschappij in 2050 als landelijke doelstelling zal dat alleen maar in belang toenemen.